شار نوری یا لومن چیست؟
لومن یا شار نوری در واقع واحد اندازه‌گیری مقدار نور یک منبع روشنایی است. به عبارت بهتر در پاسخ به سوال لومن چیست می‌توان کل نور خارج‌شده از یک منبع در هر ثانیه را معرفی کرد و یا کل نوری که یک جسم در این زمان دریافت می‌کند. شار خروجی لامپ‌های مختلف متفاوت است و شما باید متناسب با ابعاد فضای خود، از فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا استفاده کنید.
پارامتر دیگری که به این بحث مرتبط بوده، لوکس است. یک لوکس در واقع شدت نوری معادل یک لومن است که به مساحت یک مترمربع از سطح می‌تابد. لومن یک لامپ ثابت و مشخص بوده و مثل سایر مشخصات بر روی جعبه یا بدنه آن درج شده است؛ اما پارامتر لوکس یک چراغ به فضایی که چراغ در آن نصب شده و همچنین میزان جذب دیوارها، کف و لوازم موجود در آن وابسته است. بنابراین باید با استفاده از فرمول محاسبه شدت روشنایی، لوکس حساب شود. شدت روشنایی را می‌توان توسط دستگاهی به نام لوکس متر در هر نقطه از محیط مشخص نمود.
علت اهمیت لومن در محصولات روشنایی چیست؟
روشنایی و نور در تعیین میزان تمرکز، بازدهی افراد و همچنین سلامت روانی آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. لومن می‌تواند شما را از شدت نورپردازی هر مدل از محصولات روشنایی مطلع کند. با دانستن میزان لومن هر وسیله نوری می‌توانید انتخاب درست‌تری درباره تعداد لامپ‌های مورد نیاز در هر فضا و مقدار روشنایی داشته باشید.
برای مثال قطعا شما می‌دانید که میزان نوری که قسمت پذیرایی نیاز دارد، با نور مورد نیاز اتاق‌خواب متفاوت است. اما از کجا بدانید که هر کدام به چه نوع لامپی نیاز دارند؟ در اینجا پارامتر لومن است که به کمک شما میآید. شما با دانستن این که لومن چیست و فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا، می‌توانید به‌صورت حرفه‌ای‌تر و زیباتری به طراحی دکوراسیون فضاهای مختلف و نورپردازی آنها بپردازید.
تفاوت لومن با وات چیست؟
حال که با پاسخ سوال لومن چیست آشنا شدید، به بررسی تفاوت لومن و وات می‌پردازیم. اغلب ما هنگام خرید یک وسیله نوری، به عدد وات درج‌شده بر روی آن دقت می‌کنیم و وات را مبنای شدت نور می‌دانیم. اما با پیشرفت تکنولوژی و ظهور دستگاه‌های نوری جدید، این نتیجه‌گیری کاملا اشتباه قلمداد شد. وات واحد توان در سیستم اندازه‌گیری بین‌المللی یعنی SI است.
در واقع وات با تولید و یا مصرف انرژی در واحد زمان ارتباط دارد. بنابراین می‌توان گفت که وات نشان‌دهنده میزان مصرف برق یکی از محصولات روشنایی است. پس این معیار نمی‌تواند در نحوه محاسبه شدت روشنایی استفاده شود؛ بلکه تنها انرژی الکتریکی را که یک منبع نوری نیاز دارد نمایش می‌دهد. لومن نیز مانند وات در سیستم SI به عنوان یک معیار اندازه‌گیری شناخته شده است. از این معیار برای اندازه‌گیری میزان نور تولیدی یک منبع و یا نور دریافتی یک جسم استفاده می‌شود.
در جدول زیر برای درک بهتر این تفاوت، میزان روشنایی انواع لامپ‌ها را بر حسب Lumen با توان آنها مقایسه کرده‌ایم.
| میزان روشنایی (Lumen) | 220 | 400 | 700 | 900 | 1300 |
|---|---|---|---|---|---|
| توان مورد نیاز هر محصول برای رسیدن به این مقدار روشنایی (بر حسب وات) | |||||
| لامپ رشته ای | 25 | 40 | 60 | 75 | 100 |
| لامپ هالوژنی | 18 | 28 | 42 | 52 | 70 |
| محصولات روشنایی ال ای دی | 4 | 6 | 10 | 13 | 18 |
با توجه به این جدول مشاهده می‌کنید که یک لامپ ال ای دی در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای، برای ایجاد میزان روشنایی مشابه، برق بسیار کمتری مصرف می‌کند. بنابراین اگر می‌خواهید که هزینه مصرف برقتان حدود 5 تا 6 برابر کاهش پیدا کند؛ پیشنهاد ما خرید انواع محصولات روشنایی LED مانند انواع پروژکتور ال ای دی، وال واشر، چراغ خطی و مواردی از این قبیل برای تامین روشنایی است. همچنین می‌توانید برای مشاهده بیشتر به صفحه قیمت پروژکتور ال ای دی مراجعه فرمایید.
تفاوت لومن با لوکس در چیست؟
در مقابل، لوکس نیز یک پارامتر دیگر است که به نور مربوط می‌شود. لوکس در واقع میزان شدت نور یک منبع نوری را بر مساحت یک متر مربع نشان می‌دهد، پس می‌توان لوکس را به صورت نسبت لومن بر سطح دانست. لوکس مثل عدد لومن ثابت نبوده و در هر نقطه از مکان می‌تواند متفاوت باشد. پس نتیجه می‌گیریم شما حین انتخاب یک لامپ یا هر وسیله نوری دیگری باید به عدد لومن درج‌شده بر روی آن دقت کنید.
لومن چیست در پزشکی
برخی از افراد این سوال را دارند که مفهوم لومن در پزشکی چیست و چگونه تعریف می‌شود؟ لومن در پزشکی یک اصطلاح تخصصی است که در زمان بریدن یک عضو توخالی مانند روده‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. زیرا با بریدن این عضوها، نور از میان آنها مشخص است و می‌تواند عبور کند؛ به همین دلیل است که از اصطلاح لومن به صورت استعاری در پزشکی، برای توصیف این حالت استفاده می‌شود.
نکات مهم در نحوه محاسبه شدت روشنایی مورد نیاز در هر محیط
زمانی که می‌خواهید از فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا استفاده کنید؛ تنها نباید به مقدار لومنی که از طریق جدول یا فرمول به دست میآید، اکتفا نمایید. بلکه موارد دیگری هم در این مورد دخیل هستند. برای مثال اگر از وسایل تیره‌ای در محیط استفاده کرده‌اید، میزان جذب نور بیشتر است و به مقدار بیشتری روشنایی نیاز خواهید داشت. به علاوه برای مکان‌هایی با سقف بلند، باید از چراغ خطی روکار آویز بهره بگیرید. مهم‌ترین مواردی که باید در زمان محاسبه لومن یا شار نوری مورد نیاز به آن دقت کنید، از قرار زیر هستند:
- مساحت محیط
- نوع چیدمان و رنگ وسایلی که در محیط قرار دارد
- ارتفاع سقف
- قدرت پرتاب نور هر یک از محصولات روشنایی
- نوع سیم کشی ساختمان
- نوع لامپ‌هایی که برای روشنایی فضا استفاده می‌شوند
- مقدار جذب نور توسط وسایل مختلف
- نوع کاربری محیط
نحوه محاسبه روشنایی ساختمان به صورت استاندارد
در بخش‌های قبلی باتعریف لومن چیست؟ اهمیت توجه به عدد لومن و همچنین تفاوت آن با وات و لوکس آشنا شدیم؛ اما فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا چیست؟
وقتی نور از منبع روشنایی خارج می‌شود، کاملا پخش شده و به قسمت‌های مختلف می‌تابد. بخشی از این نور به کف می‌رسد، بخشی به دیوارها، بخشی به سقف و بخشی دیگر به لوازم مختلف موجود می‌تابد. نور رسیده به قسمت‌های مختلف، بازتاب شده و در نهایت خواهیم دید که بر روی شدت روشنایی نهایی تأثیر می‌گذارد. برای یک خرید بهینه شما باید دقیقا بدانید که نحوه محاسبه روشنایی ساختمان چیست تا مطابق با آن خرید کنید.
فرمول محاسبه روشنایی ساختمان و تعداد لامپ مورد نیاز یک محیط
شما می‌توانید با محاسبات ریاضی مختلف اقدام به استفاده از فرمول محاسبه روشنایی ساختمان کنید. فقط نیاز به ابعاد دقیق فضا و همچنین چند پارامتر دیگر نظیر ضریب جذب و … دارید. علاوه بر این باید نوع کاربری فضا را نیز مشخص کنید تا نتیجه نهایی مفیدتر باشد. وقتی بدانید دقیقا چه میزان نوری برای محیط مدنظر شما مناسب است، خواهید فهمید که دقیقا به چه مدل لامپ و چراغی و همچنین چند عدد از آنها نیاز دارید.
در ادامه یک جدول استاندارد را برای شما آوردهایم که با استفاده از آن می‌توانید به فرمول محاسبه شدت روشنایی لوکس پی ببرید. به طور خلاصه، فرمول محاسبه میزان روشنایی یک فضا به صورت زیر است:
مقدار لومن مورد نیاز = مساحت سطح هدف برای تامین روشنایی * میزان روشنایی مورد نیاز بر حسب لوکس (که در جدول استاندارد موجود است)
تعداد لامپ مورد نیاز = مقدار لومن مورد نیاز تقسیم بر لومن درج شده بر روی جعبه محصولات روشنایی
جدول استاندارد روشنایی در محیط های مختلف
در این قسمت جدولی خدمت شما ارائه می‌دهیم که در آن میزان شدت روشنایی مورد نیاز و کافی برای مکان‌های مختلف درج شده است. شما با مراجعه به آن می‌توانید اطلاعات کافی را درباره نحوه محاسبه روشنایی ساختمان کسب کرده و سپس اقدام به خرید لوازم روشنایی مختلف نمایید. با استفاده از اعدادی که در این جدول وجود دارند، می‌توانید مقدار لومن مورد نیاز و در نتیجه تعداد لامپ‌های لازم برای هر فضا را به دست آورید.
| نوع فضا | شدت روشنایی متوسط (لوکس) |
|---|---|
| راه پله و پله برقی | 150 |
| راهروها | 100 |
| سالن غذاخوری | 200 |
| اتاق استراحت | 100 |
| حمام، دستشویی و رختکن | 100 |
| اتاق نشیمن | 160 |
| آشپزخانه | 540 |
| اتاق مطالعه | 320 |
| کلاس درس مدارس | 750 |
| آزمایشگاه مدارس | 500 |
| اتاق عمل بیمارستان | 2200 |
| سالن ورزشی سر پوشیده | 300 |
نرم افزارهای محاسبه میزان روشنایی
اگر به دنبال نحوه محاسبه میزان روشنایی یک فضا به صورت آسان در هر محیط هستید؛ به شما استفاده از نرم‌افزارهای مربوطه را توصیه می‌کنیم. امروزه نرم‌افزارهایی طراحی شده‌اند و شما می‌توانید با در اختیار داشتن آنها به‌راحتی به محاسبه روشنایی مورد نظر بپردازید.
نرم افزار Lighting calculations
اپلیکیشن Lighting calculation یک برنامه مخصوص سیستم عامل اندروید است که شما می‌توانید آن را به صورت رایگان از گوگل پلی دانلود و نصب کنید. این برنامه این امکان را برای شما فراهم نموده که به راحتی بتوانید از فرمول محاسبه روشنایی استفاده کرده و تمام واحدهای نوری را به یکدیگر تبدیل کنید. همچنین شما با داشتن این برنامه می‌توانید به محاسبه کل شار نوری، نحوه نورپردازی برای فضای داخلی، تعداد لامپ‌ها و آباژورها و حتی انتخاب شکل و مدل لامپ‌ها بپردازید. دقت کنید که میزان لومن و یا لوکسی که شما از طریق محاسبه یا با کمک نرم‌افزارها به دست می‌آورید برای حالت معمولی است، یعنی اگر شما قصد دارید فضا را با مبلمان تیره، پرده و یا سایر لوازم با رنگ تیره پرکنید، این مقدار بیشتر خواهد شد.
نرم افزار DiaLux
نرم افزار Dialux در 25 زبان زنده دنیا طراحی و تولید شده است و بیش از 700 هزار کاربر از آن استفاده می‌کنند. دلیل محبوبیت ویژه این نرم‌افزار تطابق بالای آن با استانداردهای معتبر جهانی برای نورپردازی فضاهای مختلف است. در نتیجه حتی اگر ندانید لومن چیست با استفاده از این نرم افزار می‌توانید به راحتی تعداد لامپ‌های موردنیاز را محاسبه کنید.
سخن پایانی
از اهمیت میزان روشنایی محیط‌های مختلف و تأثیر آن بر زیبایی طراحی دکوراسیون و همچنین سلامت چشم آگاه هستید. ما در این مقاله به بررسی لومن چیست و نحوه محاسبه روشنایی ساختمان در مکان‌های مختلف پرداختیم. تعریف‌های لومن و لوکس را به طور کامل بیان نموده و همچنین لومن Lumen، وات و لوکس را به طور دقیق مقایسه کردیم تا همه ابهامات برطرف شود. در نهایت نیز جدول، فرمول محاسبه روشنایی ساختمان و نرم افزارهایی را ارائه دادیم تا شما برای محاسبه مقدار روشنایی مورد نیاز برای مکان‌های مختلف بر حسب لومن از آنها استفاده کنید.
سؤالات متداول
مطرح‌ترین نرم‌افزارهای مربوط به روشنایی کدام اند؟
نرم‌افزارهای Lighting calculations و DiaLux را می‌توان از کاربردی‌ترین نرم‌افزارهای موجود در این عرصه دانست که کمک شایانی به محاسبه تعداد لامپ مورد نیاز برای نورپردازی و انتخاب لوازم نوری ساختمان‌ها می‌کنند.
چه عوامل مختلفی با میزان روشنایی مورد نیاز در ارتباط هستند؟
اولین عامل مساحت است که میزان روشنایی باید مطابق با آن انتخاب شود. عامل مهم بعدی ارتفاع سقف است که حتما باید در نظر گرفته شود. بعد از این دو عامل اصلی، موارد مختلفی نیز وجود دارند نظیر رنگ مبلمان، پرده و سایر لوازم منزل که باید حتما به آنها دقت شود.
پارامتر لوکس چیست؟
یک لوکس را در واقع می‌توان شدت نوری معادل یک لومن دانست که به مساحت یک متر مربع می‌تابد. لوکس برعکس لومن که ثابت بوده و بر روی کاتالوگ محصول درج شده، یک پارامتر متغیر است و در هر نقطه از فضا مقدار مختلفی را نشان خواهد داد که می‌توان آن را با لوکس متر به دست آورد.
