تاثیر روشنایی در محیط کار

میزان روشنایی استاندارد در محل کار

برای اینکه بتوانیم بهتر تاثیر روشنایی بر محیط کار را مورد بررسی قرار دهیم، باید بدانیم که حد استاندارد این روشنایی چقدر است؟ به طور معمول مقدار روشنایی بر اساس متراژ محل کار و تعداد افرادی که در آن حضور دارند مشخص می‌شود؛ همچنین مقدار نور طبیعی موجود در محیط هم بر روی این کمیت تاثیرگذار است. علاوه بر این، نوع کاری که در محیط انجام می‌شود، تعیین‌کننده میزان روشنایی موردنیاز خواهد بود؛ برای مثال در محیط‌های صنعتی که کارهای ظریف انجام می‌شوند، نیاز به نور بیشتری در مقایسه با محیط‌های اداری است. به همین دلیل است که در این مکان‌ها از چراغ سوله ای کارگاهی استفاده می‌شود. در جدول زیر روشنایی استاندارد برای محیط‌های کاری مختلف را بر حسب لوکس بیان کرده‌ایم.

انواع روشنایی در محیط کار

در زمان بررسی تاثیر روشنایی در محیط کار باید بدانیم که چه نوع نورهایی در محیط وجود دارند تا بتوانیم راحت‌تر منابع نوری موردنیاز را مشخص کنیم. مهم‌ترین انواع نورهای موجود در محیط کاری عبارت‌اند از:

• روشنایی طبیعی

روشنایی طبیعی را می‌توان سالم‌ترین نوع نور برای محیط‌های کاری و اداری دانست؛ اما نکته مهم اینجا است که گاهی اوقات تابش زیاد نور خورشید می‌تواند باعث خیرگی چشم شود. به همین دلیل باید در زمان نصب پنجره‌ها حتما جای مناسب را انتخاب کنید که با نمایشگرهای کامپیوتر تداخلی نداشته و به طور مستقیم در محل قرار گرفتن یک کارمند یا کارگر نتابد. در این شرایط توصیه می‌شود که به جای دیوارها، از نورپردازی طبیعی سقفی استفاده کنید و رنگ دیوارها را هم به‌گونه‌ای انتخاب کنید که نور را بیش از حد انعکاس ندهند. در این حالت می‌توان از یک جدول استاندارد برای تعیین نسبت میان مساحت شیشه به کف کارگاه استفاده کرد که با توجه به نوع کار، به صورت زیر است:

• روشنایی مصنوعی

امروزه در بیشتر محیط‌های کاری از روشنایی مصنوعی استفاده می‌شود و معمولا تاثیر روشنایی بر محیط کار هم بر این اساس سنجیده خواهد شد. نکته مهم در زمان انتخاب منبع روشنایی این است که تا حد امکان نور منبع به نور خورشید نزدیک باشد و از ایجاد سایه بر روی محل کار جلوگیری کند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید مقاله لامپ مهتابی بهتر است یا آفتابی را مطالعه کنید.

• روشنایی تاکیدی

یکی دیگر از انواع روشنایی‌های موجود در محل کار، روشنایی‌های تاکیدی است که معمولا به صورت جداگانه بر روی میز یا محل کار افراد قرار می‌گیرد. برای مثال چراغ‌های مطالعه یا منابع نوری آویز که یک موقعیت خاص را روشن می‌کنند، از بهترین مثال‌های روشنایی تاکیدی هستند. در زمان انتخاب محصولات روشنایی برای کمک به دید بهتر در زمان انجام کارهای ظریف، باید به سراغ محصولی بروید که سایه زیادی ایجاد نمی‌کند، حرارت و گرما تولید نخواهد کرد و می‌توان ارتفاع آن را متناسب با نیاز تنظیم کرد.

تاثیر روشنایی بر روی کارمندان

حال که با انواع روشنایی در محل کار آشنا شدیم، باید بدانیم که تامین نور کافی در محیط‌های کاری چه تاثیری بر روی کارمندان دارد. مهم‌ترین اثرات روشنایی مطلوب محیط کار بر کارمندان عبارت‌اند از:

• جلوگیری از ایجاد آسیب‌های چشمی
• افزایش بازدهی افراد و جلوگیری از خستگی در حین کار
• افزایش دقت عمل در کار و جلوگیری از ایجاد خطا
• کاهش احتمال بروز حوادث در حین کار
• جلوگیری از آسیب به ستون فقرات و گردن

نکات مهم برای بهبود تاثیر روشنایی در محیط کار

برای اینکه بتوان تاثیر روشنایی در محیط کار را بهبود بخشید، نیاز است که نکات زیر را رعایت کنید:

• رعایت تناسب میان نور طبیعی و مصنوعی

همیشه استفاده از نور طبیعی برای محیط‌های کاری گزینه خوبی نیست؛ زیرا تابش مستقیم نور خورشید می‌تواند باعث ایجاد خیرگی شود. از سوی دیگر در ساعات پایانی روز یا روزهای ابری که نور خورشید به اندازه کافی نیست، باید از منابع روشنایی مصنوعی مناسب استفاده کنید. بنابراین اگر به دنبال بهبود تاثیر روشنایی بر محیط کار هستید، استفاده از منابع روشنایی ال ای دی که نزدیک‌ترین ویژگی‌ها را به نور خورشید دارند، توصیه می‌شود.

• تامین روشنایی بر اساس نوع کار

از دیگر نکات مهم برای بهبود تاثیر روشنایی محیط کار می‌توان به در نظر گرفتن نوع کار اشاره کرد. هر چقدر که کار ظریف‌تر باشد، میزان روشنایی موردنیاز برای آن بیشتر خواهد بود. البته در این موارد توصیه می‌شود که بیشتر از نورپردازی محلی استفاده کنید که می‌تواند نور موردنیاز برای هر قسمت را بر اساس نیازمندی‌های همان بخش تنظیم کند.

• آرایش صحیح لامپ‌ها

نحوه نورپردازی و چیدمان لامپ‌ها در بهبود تاثیر روشنایی در محیط کار بسیار اهمیت دارد. باید دقت کنید که همه لامپ‌ها در یک محل متمرکز نشوند و فاصله آنها از هم مناسب باشد. این موضوع را هم باید در زمان نورپردازی محوطه بیرونی و هم بخش‌های داخلی در نظر داشته باشید. برای مثال برای محوطه‌های بیرونی استفاده از چراغ خیابانی ال ای دی می‌تواند استانداردهای لازم را فراهم کند؛ در محیط داخلی هم انواع چراغ‌های خطی می‌توانند روشنایی کافی را برای شما به وجود آورند.

سخن پایانی

تاثیر روشنایی در محیط کار می‌تواند به طور مستقیم بهبود بازدهی و عملکرد کارمندان را به دنبال داشته باشد و باعث افزایش بازدهی در این محیط‌ها شود. به همین دلیل لازم است که حتما از منابع روشنایی مناسب در این زمینه استفاده کنید و اصول روشنایی محل کار را هم بیاموزید. در این مقاله ضمن بررسی تاثیر روشنایی بر محیط کار، پیشنهادهایی را هم برای بهبود این تاثیرات بیان کردیم.

سوالات متداول